Wydzielanie wody z olejów naftowych i płynów syntetycznych
Determination of water separability of petroleum oils and synthetic fluids
Dariusz Sacha, Wojciech Krasodomski, Agnieszka Skibińska, Magdalena Żółty, Iwona Kornecka, Ewa Barglik
Streszczenie
W artykule przedstawiono ocenę metody PN-ISO 6614 pod kątem potencjalnych problemów związanych
z pomiarem zdolności olejów smarowych do wydzielania wody w określonej temperaturze. Na podstawie przeprowadzonych
prób stwierdzono, że dla typowego stabilnego oleju smarowego metoda jest dość odporna na brak doświadczenia personelu
wykonującego badanie. Nietypowe zachowanie zaobserwowano dla niektórych badanych próbek olejów smarowych, w tym
pochodzących z eksploatacji. Często obserwowano istotne różnice pomiędzy wynikami uzyskiwanymi w różnych laboratoriach,
a nawet w tym samym podczas kolejnych powtórzeń. Wskazuje to na obecność składników badanej próbki (dodatków
lub olejów bazowych) lub zanieczyszczeń o charakterze związków powierzchniowoczynnych destabilizujących olej w sposób
nieprzewidziany przez autorów normy.
Norma na wydzielane wody z olejów smarowych została wprowadzona około 30 lat temu przez Międzynarodową Organizację
Normalizacyjną (z ang. International Organization for Standardization, ISO). Aktualne wydanie normy różni się nieznacznie
od pierwowzoru, wprowadza jedynie zmiany dotyczące sposobu przygotowania cylindrów testowych do badania. Natomiast
od czasu wprowadzenia normy zmieniła się technologia produkcji olejów smarowych. Pojawiły się nowego typu dodatki
i bazy olejowe wykorzystywane do produkcji olejów. Dynamiczne przechodzenie do fazy wodnej, obecnych w oleju nowoczesnych
dodatków typu surfaktantów częściowo rozpuszczalnych w wodzie, powoduje zaburzenia struktury powierzchni
międzyfazowej. Proces stabilizacji próbek w przypadku silnej migracji cząsteczek związków częściowo rozpuszczalnych
w wodzie przez powierzchnię międzyfazową jest zależny od czasu, sposobu mieszania i innych niezidentyfikowanych do
końca czynników, co skutkuje w niektórych przypadkach brakiem uzyskania wymaganej powtarzalności wyników, nawet
w badaniach prowadzonych przez laboratoria z dużym doświadczeniem.
Olej smarowy nawet w przypadku uzyskania wyników spełniających wymagania, ale nie mieszczących się w granicach powtarzalności
metody należy uznać za niestabilny, a powody takiego zjawiska oraz sposób jego wyeliminowania należy wyjaśnić
w eksperckich pracach technologicznych obejmujących testowanie poszczególnych składników i dodatków zastosowanych
do komponowania oleju.
z pomiarem zdolności olejów smarowych do wydzielania wody w określonej temperaturze. Na podstawie przeprowadzonych
prób stwierdzono, że dla typowego stabilnego oleju smarowego metoda jest dość odporna na brak doświadczenia personelu
wykonującego badanie. Nietypowe zachowanie zaobserwowano dla niektórych badanych próbek olejów smarowych, w tym
pochodzących z eksploatacji. Często obserwowano istotne różnice pomiędzy wynikami uzyskiwanymi w różnych laboratoriach,
a nawet w tym samym podczas kolejnych powtórzeń. Wskazuje to na obecność składników badanej próbki (dodatków
lub olejów bazowych) lub zanieczyszczeń o charakterze związków powierzchniowoczynnych destabilizujących olej w sposób
nieprzewidziany przez autorów normy.
Norma na wydzielane wody z olejów smarowych została wprowadzona około 30 lat temu przez Międzynarodową Organizację
Normalizacyjną (z ang. International Organization for Standardization, ISO). Aktualne wydanie normy różni się nieznacznie
od pierwowzoru, wprowadza jedynie zmiany dotyczące sposobu przygotowania cylindrów testowych do badania. Natomiast
od czasu wprowadzenia normy zmieniła się technologia produkcji olejów smarowych. Pojawiły się nowego typu dodatki
i bazy olejowe wykorzystywane do produkcji olejów. Dynamiczne przechodzenie do fazy wodnej, obecnych w oleju nowoczesnych
dodatków typu surfaktantów częściowo rozpuszczalnych w wodzie, powoduje zaburzenia struktury powierzchni
międzyfazowej. Proces stabilizacji próbek w przypadku silnej migracji cząsteczek związków częściowo rozpuszczalnych
w wodzie przez powierzchnię międzyfazową jest zależny od czasu, sposobu mieszania i innych niezidentyfikowanych do
końca czynników, co skutkuje w niektórych przypadkach brakiem uzyskania wymaganej powtarzalności wyników, nawet
w badaniach prowadzonych przez laboratoria z dużym doświadczeniem.
Olej smarowy nawet w przypadku uzyskania wyników spełniających wymagania, ale nie mieszczących się w granicach powtarzalności
metody należy uznać za niestabilny, a powody takiego zjawiska oraz sposób jego wyeliminowania należy wyjaśnić
w eksperckich pracach technologicznych obejmujących testowanie poszczególnych składników i dodatków zastosowanych
do komponowania oleju.